[](https://selanikdergi.com/2025/03/12/hurufiligin-osmanli-ve-ortadoguda-etkileri/?utmsource=chatgpt.com)
Hurufiler Ne Zaman Yakıldı?
Hurûfîlik, 14. yüzyılda İran’da Fazlullah Esterâbâdî tarafından kurulan ve harflerin mistik anlamları üzerine şekillenen bir inanç akımıdır. Bu akım, Arap alfabesindeki harflerin sayısal değerleri ve dizilimleri aracılığıyla evrenin sırlarını çözmeyi amaçlamıştır. Ancak, bu öğretiler dönemin dini otoriteleri tarafından sapkınlık olarak değerlendirilmiş ve Hurûfîler, çeşitli coğrafyalarda ciddi baskılara maruz kalmıştır.
Fazlullah Esterâbâdî’nin İdamı (1394)
Hurûfîliğin kurucusu olan Fazlullah Esterâbâdî, öğretilerini “Câvidân el-Kebir” adlı eserinde toplamıştır. Bu eserde, harflerin sayısal değerleri ve dizilimleri aracılığıyla ilahi mesajların çözülebileceği iddia edilmiştir. Fazlullah, kendisini Tanrı’nın bir tezahürü olarak görmüş ve bu görüşleri yaymaya çalışmıştır. Bu sebeple, 1394 yılında Timur’un oğlu Miranşah tarafından tutuklanarak idam edilmiştir [1].
Osmanlı’da Hurûfîlerin Kovuşturulması
Hurûfîlik, Osmanlı topraklarında da etkili olmuştur. Ancak, bu inanç sistemi Osmanlı yönetimi tarafından sapkınlık olarak kabul edilmiş ve Hurûfîler çeşitli baskılara tabi tutulmuştur. Özellikle 1444 yılında Edirne’de gerçekleşen olaylarda, II. Mehmet’e yakın olan bazı Hurûfî ileri gelenleri ile birçok Hurûfî idam edilmiştir [2].
Fatih Sultan Mehmet Dönemi ve Hurûfîlerin Yakılması
Fatih Sultan Mehmet döneminde, Hurûfîler’e karşı sert tedbirler alınmıştır. Veziriazam Mahmud Paşa ve müftü Fahreddin-i Acemi’nin öncülüğünde, Hurûfîler’in “Hulûl” inancına sahip oldukları iddia edilerek, II. Mehmet’in huzurunda yapılan bir tartışma sonucunda Hurûfîler tutuklanmış ve idam edilmiştir. Ayrıca, Edirne’de büyük bir ateş yakılarak Hurûfîler diri diri yakılmıştır [3].
Akademik Tartışmalar ve Günümüzdeki Yansımalar
Günümüzde, Hurûfîlik üzerine yapılan akademik çalışmalar, bu inanç sisteminin tarihsel ve kültürel etkilerini incelemektedir. Bazı araştırmacılar, Hurûfîlik’in tasavvuf ve Bektaşîlik gibi inanç sistemleri üzerinde etkili olduğunu belirtmektedir. Ancak, Hurûfîlik’in doğrudan bu inanç sistemleriyle ilişkilendirilmesi konusunda farklı görüşler bulunmaktadır.
Sonuç olarak, Hurûfîler’in yakılması, hem dini hem de siyasi bir mesele olarak tarihteki yerini almıştır. Bu olay, inanç özgürlüğü ve dini hoşgörü konularında önemli dersler sunmaktadır.
—
Sources:
[1]: https://www.ayferyuksel.com.tr/2024/06/hurufilik-hakknda-detayl-bilgi-her.html?utm_source=chatgpt.com “Hurufilik Hakkında Detaylı Bilgi: Her Yönüyle Hurufilik”
[2]: https://www.bg360.com.tr/dini-bilgiler/hurufilik-nedir-dbb1e35a?utm_source=chatgpt.com “Hurufilik nedir”
[3]: https://tr.wikipedia.org/wiki/Fahreddin-iAcemi?utmsource=chatgpt.com “Fahreddin-i Acemi – Vikipedi”